slide-banner-web-vitaligoat

Nguyên nhân làm tăng đường huyết và cách xử trí

5/5 - 478 bình chọn

Tăng đường huyết luôn là một vấn đề sức khỏe quan trọng gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống của nhiều người. Tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, vì vậy việc hiểu rõ nguyên nhân và cách xử trí đóng vai trò then chốt trong quản lý sức khỏe. Cùng Vitaligoat tìm hiểu về các nguyên nhân làm tăng đường huyết cùng hướng dẫn cách xử trí giúp bạn hạ đường huyết an toàn.

Tìm hiểu cơ chế tăng đường huyết ở người trưởng thành

Đường huyết, hay còn gọi là lượng glucose trong máu, là nguồn năng lượng chính cho cơ thể hoạt động. Cơ thể điều hòa lượng đường huyết một cách tinh vi thông qua sự phối hợp của các hormone, đặc biệt là insulin. Insulin được tiết ra từ tuyến tụy, có vai trò như một chiếc chìa khóa giúp glucose đi vào tế bào để cung cấp năng lượng.

nguyen nhan lam tang duong huyet 13
Tăng đường huyết có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý mãn tính nên tuyệt đối không chủ quan

Khi chúng ta ăn uống, thức ăn được phân giải thành glucose và được hấp thụ vào máu. Lúc này, tuyến tụy cảm nhận được sự tăng cao của đường huyết và tiết ra insulin để đưa glucose vào các tế bào. Sau khi glucose được sử dụng hết, lượng đường huyết sẽ trở về mức bình thường.

Tuy nhiên, ở một số người, cơ chế này bị rối loạn, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết. Điều này có thể do tuyến tụy không sản xuất đủ insulin, tế bào kháng insulin (không đáp ứng với insulin), hoặc cả hai. Khi glucose không thể vào tế bào, nó tích tụ trong máu và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Nguyên nhân làm tăng đường huyết

Tăng đường huyết là tình trạng lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, bao gồm:

Bệnh tiểu đường

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng đường huyết. Tiểu đường type 1: Hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy, dẫn đến thiếu hụt insulin hoàn toàn. Tiểu đường type 2: Cơ thể kháng insulin hoặc tuyến tụy không sản xuất đủ insulin để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Đây là loại tiểu đường phổ biến nhất, thường gặp ở người lớn tuổi, người béo phì, ít vận động. Tiểu đường thai kỳ: Một số phụ nữ mang thai phát triển tình trạng kháng insulin, dẫn đến tăng đường huyết trong thời gian mang thai.

nguyen nhan lam tang duong huyet 12
Tiểu đường là nguyên nhân phổ biến làm tăng đường huyết

Yếu tố di truyền

Yếu tố di truyền không chỉ đơn thuần là việc “di truyền” một gen cụ thể mà còn bao gồm nhiều gen khác nhau kết hợp với nhau. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề trong việc điều chỉnh insulin và chuyển hóa carbohydrate trong cơ thể. Các gen này có thể ảnh hưởng đến cách mà cơ thể bạn sản xuất insulin và cách tế bào sử dụng glucose.

Do đó, nếu trong gia đình bạn có người thân như cha, mẹ, anh chị em hoặc ông bà bị tiểu đường, bạn có nguy cơ bị tăng đường huyết hơn người bình thường.

Lối sống không lành mạnh dẫn đến tăng đường huyết

Ngoài các yếu tố về bệnh lý và di truyền, lối sống thiếu lành mạnh chính là nguyên nhân làm tăng đường huyết phổ biến nhất, đặc biệt với người mắc tiểu đường tuýp 2. Những thói quen này bao gồm:

  • Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều đồ ăn ngọt, đồ uống có đường, thực phấn nhiều chất đường bột, cafein, đồ chiên rán chứa chất béo bão hòa, tinh bột chế biến sẵn có thể làm tăng nhanh đường huyết.
nguyen nhan lam tang duong huyet 14
Thói quen ăn quá nhiều đồ ngọt làm tăng đường huyết nhanh chóng
  • Ít vận động: Thiếu vận động khiến cơ thể không sử dụng được nhiều glucose, dẫn đến tăng đường huyết.
  • Thừa cân, béo phì: Người béo phì có nguy cơ cao hơn mắc bệnh tiểu đường type 2 do các tế bào kháng insulin.
  • Stress: Stress làm tăng hormone cortisol, ảnh hưởng đến quá trình điều hòa đường huyết.
  • Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2.
nguyen nhan lam tang duong huyet 16
Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2

Một số loại thuốc

Khi nói đến việc quản lý lượng đường trong máu, một số loại thuốc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mức glucose. Như thuốc corticosteroid (như prednisone), thuốc lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm, thuốc ngừa thai có thể làm tăng đường huyết. Cụ thể:

Corticosteroid có khả năng làm tăng sản xuất glucose trong gan và giảm độ nhạy insulin của cơ thể. Kết quả là, những người dùng corticosteroid có thể trải qua hiện tượng tăng đường huyết, đặc biệt là khi dùng liều cao hoặc trong thời gian dài.

Thuốc lợi tiểu, hay còn gọi là thuốc “thải nước”, thường được sử dụng để điều trị cao huyết áp và phù nề. Có nhiều loại thuốc lợi tiểu, nhưng một số loại nhất định, như thiazide diuretics, có thể gây ra sự gia tăng đường huyết.

Một số loại thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là các loại thuộc nhóm SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) và các thuốc chống trầm cảm ba vòng, có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết.

Các bệnh lý khác

Các bệnh lý mãn tính cũng có thể là nguyên nhân tăng đường huyết như bệnh tuyến tụy (viêm tụy, ung thư tụy), bệnh nội tiết (bệnh cường hormone tuyến thượng thận), các bệnh lý ảnh hưởng đến gan hoặc thận.

Tuổi tác

Người lớn tuổi trê 45 tuổi có nguy cơ bị tăng đường huyết, nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn nhóm trẻ hơn.

nguyen nhan lam tang duong huyet 15
Người lớn tuổi dễ bị tăng đường huyết

Nhận diện triệu chứng lượng đường trong máu cao

Trong giai đoạn đầu, tăng đường huyết thường không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi tình trạng này kéo dài và lượng đường huyết tăng cao, bạn có thể gặp phải một số triệu chứng như:

  • Khát nước nhiều: Cơ thể cố gắng đào thải đường dư thừa qua nước tiểu, dẫn đến mất nước và cảm giác khát nước liên tục.
  • Đi tiểu nhiều: Đường dư thừa trong máu kéo nước tiểu theo, khiến bạn phải đi tiểu thường xuyên hơn, đặc biệt là vào ban đêm.
  • Đói nhiều: Do glucose không thể vào tế bào cung cấp năng lượng, cơ thể cảm thấy đói thường xuyên.
  • Giảm cân không rõ nguyên nhân: Mặc dù ăn nhiều nhưng cơ thể không hấp thụ được glucose nên lại bị sụt cân.
  • Mệt mỏi, uể oải: Thiếu năng lượng do glucose không được sử dụng hiệu quả, dẫn đến cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
  • Mờ mắt: Tăng đường huyết có thể làm ảnh hưởng đến võng mạc mắt, dẫn đến mờ mắt, khó nhìn rõ.
  • Lành thương chậm: Tăng đường huyết làm giảm khả năng chữa lành vết thương.
  • Ngứa ngáy, nhiễm trùng da thường xuyên: Tăng đường huyết làm suy yếu hệ miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng da.
  • Tê bì chân tay: Tăng đường huyết có thể làm tổn thương các dây thần kinh, dẫn đến tê bì chân tay.
  • Đau đầu, chóng mặt: Do lượng đường trong máu thay đổi đột ngột.

Nếu bạn gặp phải một hoặc nhiều triệu chứng trên, bạn cần kiểm tra đường huyết để xác định tình trạng sức khỏe của mình.

Cách xử trí tăng đường huyết

Cách xử trí khi tăng đường huyết phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và nguyên nhân gây ra.

Kiểm tra đường huyết thường xuyên

Sử dụng máy đo đường huyết để theo dõi mức đường huyết hàng ngày. Kiểm tra ít nhất 2-4 lần/ngày, đặc biệt là trước và sau bữa ăn để có cái nhìn tổng quát về tình trạng đường huyết.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Để tránh tình trạng bị tăng đường huyết đột ngột, bạn nên giảm thiểu thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo bão hòa và tinh bột chế biến sẵn. Thay vào đó, ưu tiên nhóm thực phẩm này sẽ giúp duy trì mức đường huyết ổn định hơn như các loại rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Nếu lo ngại ăn bữa chính khiến đường huyết tăng cao thì bạn có thể chia nhỏ thành bữa ăn trong ngày.

nguyen nhan lam tang duong huyet 18
Duy trì chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết hiệu quả

Tăng cường vận động

Bạn nên tập thể dục đều đặn (ít nhất 150 phút mỗi tuần) có thể giúp cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn và giảm mức đường huyết. Các hoạt động như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga đều có lợi cho sức khỏe.

nguyen nhan lam tang duong huyet 17
Tập luyện thường xuyên là sự đầu tư đúng đắn cho sức khỏe

Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Nếu bạn bị tiểu đường, hãy tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ về thuốc uống hoặc tiêm insulin. Không tự ý thay đổi liều lượng hay loại thuốc mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Uống nhiều nước

Nước giúp duy trì sự cân bằng chất lỏng trong cơ thể và hỗ trợ thận đào thải glucose dư thừa qua nước tiểu. Hãy cố gắng uống đủ khoảng 2-3 lít nước mỗi ngày.

Trường hợp bị tăng đường huyết đột ngột nghiêm trọng, bạn nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất: Để được bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe và xử trí kịp thời.Bác sĩ có thể chỉ định tiêm insulin hoặc sử dụng các loại thuốc khác để kiểm soát đường huyết.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Bạn nên gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của tăng đường huyết, đặc biệt là:

  • Đau bụng dữ dội.
  • Buồn nôn và nôn.
  • Hô hấp nhanh.
  • Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
  • Cảm thấy bị lú lẫn hoặc khó tập trung.
  • Mất ý thức.

Cách phòng ngừa tăng đường huyết an toàn, hiệu quả

Phòng ngừa tăng đường huyết là biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn bảo vệ sức khỏe:

  • Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) trong khoảng 18,5-24,9.
  • Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế đồ ăn ngọt, đồ uống có đường, chất béo bão hòa, đồ ăn chế biến sẵn. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc.
  • Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần.
  • Kiểm tra đường huyết định kỳ: Kiểm tra đường huyết thường xuyên, đặc biệt là nếu bạn có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
  • Ngừng hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
  • Giảm căng thẳng: Stress có thể làm tăng đường huyết, vì vậy hãy tìm cách để giảm stress như tập yoga, thiền định, dành thời gian cho sở thích của mình.
  • Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Nếu bạn đang dùng thuốc có thể làm tăng đường huyết, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phù hợp.

Trả lời các câu hỏi liên quan chủ đề “Nguyên nhân làm tăng đường huyết”

Câu hỏi 1: Tại sao tôi bị tăng đường huyết mặc dù không ăn đồ ngọt?

Tăng đường huyết không chỉ do ăn đồ ngọt. Nhiều loại thực phẩm khác cũng có thể làm tăng đường huyết như các loại ngũ cốc tinh chế (bánh mì trắng, cơm trắng) và thực phẩm chứa tinh bột.

Cơ thể chúng ta chuyển hóa carbohydrates thành glucose, bất kể nguồn gốc của những carbohydrates đó. Vì vậy, nếu bạn tiêu thụ nhiều thức ăn giàu tinh bột mà không kiểm soát lượng tiêu thụ hoặc không hoạt động thể chất để đốt cháy năng lượng, lượng đường huyết vẫn có khả năng tăng cao. Thêm vào đó, một số hormone như cortisol trong cơ thể cũng có thể làm tăng lượng đường huyết, liên quan đến sự căng thẳng mà bạn gặp phải hàng ngày.

Câu hỏi 2: Có phải chỉ người mắc tiểu đường mới bị tăng đường huyết?

Không, đây là một hiểu lầm phổ biến. Tăng đường huyết có thể xảy ra ở bất kỳ ai, không nhất thiết phải là người bị tiểu đường. Mỗi người đều có thể trải qua tình trạng này do chế độ ăn uống không hợp lý, lối sống ít vận động, hoặc trong các tình huống căng thẳng. Điều quan trọng là nhận biết sớm các triệu chứng và giải quyết vấn đề kịp thời nhằm tránh nguy cơ tiềm tàng.

Câu hỏi 3: Ăn gì để hạ đường huyết nhanh nhất

Trong trường hợp cần giảm đường huyết ngay lập tức, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp là rất quan trọng.

1. Thực phẩm giàu chất xơ

Chất xơ có khả năng làm chậm quá trình tiêu hóa carbohydrate và từ đó giúp giữ cho lượng đường trong máu ổn định. Rau xanh như cải bó xôi hay các loại đậu, hạt sẽ là những lựa chọn tuyệt vời. Những thực phẩm này không chỉ bổ dưỡng mà còn giúp bạn cảm thấy no lâu hơn, hạn chế việc ăn vặt.

2. Thực phẩm có chỉ số glycemic thấp

Chỉ số glycemic (GI) giúp đo lường tốc độ mà thực phẩm làm tăng đường huyết. Những thực phẩm có GI thấp thường là khoai lang, quinoa, và yến mạch nguyên hạt. Những thực phẩm này cung cấp năng lượng bền vững mà không khiến lượng đường huyết tăng đột ngột.

3. Protein và chất béo lành mạnh

Việc kết hợp thực phẩm giàu protein và chất béo lành mạnh như cá hồi, quả bơ, và hạt lanh có thể giúp điều hòa mức đường huyết. Chúng giúp nâng cao cảm giác no và hỗ trợ cân bằng lượng đường trong máu tốt hơn.

Câu 4: Đường huyết tăng bao nhiêu là nguy hiểm?

Tình trạng tăng đường huyết nhẹ từ 140-200 mg/dL có thể gây ra những triệu chứng nhẹ như khát nước tăng lên, mệt mỏi hoặc đau đầu. Tuy nhiên, khi mức đường huyết vượt qua 200 mg/dL, bạn có thể gặp nhiều rủi ro lớn hơn, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết nặng, có thể gây nguy hiểm tới tính mạng. Do đó, việc kiểm tra định kỳ để xác định tình trạng glucose trong máu là cực kỳ cần thiết.

Câu 5: Tăng đường huyết có phải tiểu đường không

Tăng đường huyết và tiểu đường đều bắt nguồn từ cùng một vấn đề về việc sử dụng insulin trong cơ thể. Tuy nhiên, việc tăng đường huyết không nhất thiết đồng nghĩa với việc bạn đã bị tiểu đường.

Tiểu đường là tình trạng mãn tính trong đó cơ thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát đường huyết. Nguyên nhân chủ yếu do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả. Trong khi đó, tình trạng tăng đường huyết có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân ngắn hạn khác nhau, như chế độ ăn uống và lối sống.

> Xem thêm:

Kết luận

Tăng đường huyết là một vấn đề sức khỏe không thể xem nhẹ. Việc tìm hiểu rõ về cơ chế, nguyên nhân và triệu chứng sẽ giúp bạn nhận biết tình trạng của bản thân kịp thời. Ngoài ra, việc áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể dục thường xuyên, và kiểm tra sức khỏe định kỳ là những phương pháp tốt nhất để phòng tránh tình trạng này. Quan trọng hơn cả, hãy luôn tư vấn với bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào để có biện pháp xử trí kịp thời, từ đó đảm bảo sức khỏe toàn diện cho bản thân.

0
    0
    Your Cart
    Your cart is emptyReturn to Shop