Tiểu đường là một căn bệnh mãn tính ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng đường huyết (glucose) – nguồn năng lượng chính cho tế bào.Trong số các loại bệnh tiểu đường, tiểu đường tuýp 2, hay còn gọi là tiểu đường không phụ thuộc insulin, là dạng phổ biến nhất. Hiểu rõ về căn bệnh này, các yếu tố nguy cơ, biểu hiện và cách điều trị là rất quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát bệnh, bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Cùng Vitaligoat Diabetic tìm hiểu bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin là gì trong bài viết hôm nay!
Nội dung
ToggleInsulin là gì?
Insulin là một hormone quan trọng được sản xuất bởi các tế bào beta trong tuyến tụy. Vai trò chính của insulin là kiểm soát lượng đường trong máu thông qua 3 cơ chế:
- Thúc đẩy tế bào hấp thu glucose: Insulin hoạt động như một chìa khóa mở cửa tế bào, cho phép glucose đi vào bên trong để được sử dụng làm năng lượng.
- Kích thích gan và cơ bắp dự trữ glucose: Khi lượng đường trong máu cao, insulin giúp chuyển hóa glucose thành glycogen, một dạng đường được dự trữ trong gan và cơ bắp. Khi lượng đường trong máu giảm, glycogen được chuyển đổi ngược lại thành glucose để cung cấp năng lượng cho cơ thể.
- Ức chế sản xuất glucose: Insulin cũng có tác dụng ngăn chặn gan sản xuất glucose quá mức, giúp duy trì sự cân bằng đường huyết.
Như vậy, insulin đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của lượng đường trong máu, đảm bảo cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động bình thường. Khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào không đáp ứng với insulin, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, dẫn đến tình trạng bệnh tiểu đường.
Tiểu đường không phụ thuộc insulin là gì? Có nguy hiểm không?
Tiểu đường không phụ thuộc insulin, hay còn gọi là tiểu đường tuýp 2, là một dạng bệnh tiểu đường phổ biến nhất. Đặc trưng chính của loại bệnh này là sự kháng insulin – tình trạng các tế bào trong cơ thể trở nên miễn dịch với tác dụng của insulin. Cụ thể, mặc dù tuyến tụy vẫn sản xuất insulin, nhưng các tế bào không thể hấp thu glucose một cách hiệu quả do sự kháng insulin. Điều này gây ra tình trạng dư thừa glucose trong máu, dẫn đến tăng đường huyết.
Ai có nguy cơ bị tiểu đường không phụ thuộc insulin?
Tiểu đường không phụ thuộc insulin hay tiểu đường tuýp 2 có mối liên quan mật thiết tới chế độ sinh hoạt không lành mạnh và yếu tố di truyền từ thế hệ trước đã mắc tiểu đường. Dù có thể gặp có nhiều lứa tuổi bất kể giới tính, có một số người có nguy cơ mắc bệnh lý này cao hơn bình thường bao gồm:
Người mắc béo phì hoặc thừa cân
Béo phì và thừa cân là những yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2. Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, gây cản trở khả năng sử dụng insulin của cơ thể. Khi lượng mỡ trong cơ thể tăng lên, các tế bào trở nên kháng insulin hơn, dẫn đến việc glucose không được sử dụng hiệu quả, từ đó làm gia tăng nồng độ glucose trong máu.
Lịch sử gia đình mắc bệnh tiểu đường
Nếu trong gia đình bạn có người mắc tiểu đường, bạn sẽ có nguy cơ cao hơn. Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh tiểu đường. Nếu bố mẹ hoặc anh chị em ruột đã mắc bệnh, nguy cơ của bạn cũng sẽ tăng lên đáng kể.
Tuổi tác
Nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 tăng dần theo tuổi tác, đặc biệt là sau 45 tuổi. Nguyên nhân là do sự thay đổi trong quá trình chuyển hóa, sự giảm sút của khả năng hoạt động thể chất và đôi khi là sự tích tụ của các yếu tố nguy cơ khác như béo phì và huyết áp cao.
Lối sống it vận động
Lối sống ít vận động có thể làm giảm khả năng sử dụng glucose của cơ thể. Thể dục không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn làm cải thiện khả năng nhạy cảm insulin. Những người ngồi nhiều và không tham gia các hoạt động thể chất có nguy cơ cao hơn mắc bệnh tiểu đường.
Chế độ ăn uống không lành mạnh
Chế độ ăn chứa nhiều chất béo bão hòa, đường tinh luyện và đồ ăn chế biến sẵn góp phần gây tăng cân và kháng insulin. Việc tiêu thụ nhiều carbohydrate đơn giản và thức ăn nhanh có thể dẫn đến mức đường huyết tăng cao và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Hội chứng chuyển hóa
Hội chứng chuyển hóa bao gồm một nhóm các vấn đề sức khỏe như mỡ máu cao, huyết áp cao và đường huyết cao. Đây đều là các yếu tố rủi ro dẫn đến tiểu đường tuýp 2. Những người mắc hội chứng này cần được theo dõi chặt chẽ để phòng ngừa bệnh.
Mắc các bệnh lý khác có liên quan
Một số bệnh lý như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), bệnh thận mãn tính và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Những bệnh lý này ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý insulin và glucose.
Tiền sử mắc bệnh tiểu đường thai kỳ
Phụ nữ từng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao mắc tiểu đường tuýp 2 trong tương lai. Điều này có thể liên quan đến những thay đổi trong chuyển hóa glucose và insulin trong quá trình mang thai.
Tiểu đường không phụ thuộc vào insulin có nguy hiểm không?
Hiện tại trên thế giới vẫn chưa có thuốc đặc trị dứt điểm tiểu đường tuýp 2. Do đó, nếu không được kiểm soát, tiểu đường không phụ thuộc insulin có thể gây ra nhiều mối nguy hiểm cho sức khỏe như:
- Biến chứng tim mạch: Đường huyết cao làm tổn thương các mạch máu, gây xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ, bệnh động mạch ngoại biên.
- Biến chứng thận: Đường huyết cao làm tổn thương các mạch máu ở thận, dẫn đến suy thận, phải lọc máu hoặc ghép thận.
- Biến chứng mắt: Đường huyết cao làm tổn thương các mạch máu ở võng mạc, gây ra bệnh võng mạc tiểu đường, có thể dẫn đến mù lòa.
- Biến chứng thần kinh: Đường huyết cao gây tổn thương các dây thần kinh, dẫn đến bệnh thần kinh ngoại biên, làm tê bì chân tay, giảm cảm giác, khó kiểm soát bàng quang và ruột.
- Biến chứng bàn chân: Đường huyết cao làm giảm lưu thông máu đến chân, dễ bị nhiễm trùng, loét và có thể phải cắt cụt chi.
- Các biến chứng khác: Đường huyết cao cũng có thể gây tổn thương các cơ quan khác như gan, phổi, da…
Điều trị bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin như thế nào?
Mục tiêu chính của việc điều trị tiểu đường không phụ thuộc insulin là kiểm soát đường huyết ở mức an toàn, giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Việc điều trị thường kết hợp nhiều phương pháp, bao gồm:
Thay đổi lối sống
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm lượng thức ăn có nhiều đường, chất béo bão hòa, tăng cường ăn rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
- Tăng cường hoạt động thể lực: Người bệnh cần tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần. Các hoạt động có thể bao gồm đi bộ, chạy bộ, đạp xe hoặc bơi lội.
- Giảm cân: Giảm cân ngay cả một lượng nhỏ (5-10% trọng lượng cơ thể) có thể giúp cải thiện khả năng kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ kháng insulin.
Thuốc uống hỗ trợ kiểm soát tiểu đường
Khi thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát đường huyết, bác sĩ có thể kê đơn thuốc. Một số loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
- Thuốc làm tăng độ nhạy cảm với insulin: Giúp tế bào dễ dàng hấp thu glucose hơn, từ đó giảm lượng đường trong máu.
- Thuốc ức chế men alpha-glucosidase: Làm chậm quá trình hấp thu glucose từ thức ăn, giúp đường huyết tăng lên từ từ sau bữa ăn.
- Thuốc làm tăng bài tiết insulin: Kích thích tuyến tụy sản xuất insulin nhiều hơn, giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn.
- Thuốc ức chế DPP-4: Ngăn chặn sự phân hủy của GLP-1, một hormone giúp điều chỉnh đường huyết, qua đó làm tăng nồng độ insulin khi cần thiết.
- Thuốc agonit GLP-1: Không những giúp làm tăng bài tiết insulin mà còn làm giảm sản xuất glucose ở gan.
- Thuốc ức chế SGLT2: Tăng cường bài tiết glucose qua nước tiểu, giúp giảm lượng đường trong máu.
Bổ sung Insulin
Trong một số trường hợp, người bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể cần dùng insulin theo chỉ định của bác sĩ để kiểm soát đường huyết tốt hơn. Việc sử dụng insulin có thể là tạm thời hoặc kéo dài tùy thuộc vào tình trạng bệnh.
Theo dõi đường huyết
Việc theo dõi đường huyết thường xuyên là rất quan trọng. Người bệnh cần phải kiểm tra đường huyết tại nhà thường xuyên để đánh giá hiệu quả của liệu pháp điều trị, kịp thời điều chỉnh liều lượng thuốc hoặc chế độ ăn uống dựa trên kết quả kiểm tra.
Tầm soát biến chứng
Người bệnh cần được tầm soát định kỳ để phát hiện sớm và điều trị các biến chứng của tiểu đường, bao gồm: tầm soát mắt, thận, tim mạch, thần kinh…
> Xem thêm:
- Nhận biết dấu hiệu nghi ngờ tiểu đường người già đáng chú ý!
- Tiểu đường kiến bu thai kỳ có phải bị đái tháo đường?
Kết luận
Tiểu đường không phụ thuộc insulin là một căn bệnh mãn tính có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên, bằng việc thay đổi lối sống, dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, kiểm soát đường huyết thường xuyên và tầm soát biến chứng định kỳ, người bệnh có thể kiểm soát tốt bệnh, ngăn ngừa biến chứng và duy trì chất lượng cuộc sống.